 |
| रामकृष्ण खतिवडा‘रविन्स’ |
- संसारमा जो कोही पनि संगठित रुपमा वा मौखिक रुपमा पढ्न, लेख्न र संवाद तथा संचार प्रक्रिया गर्न सक्षम छन् । तर दुर्भाग्यवश, धेरै जसो मानिसहरु अथवा विशेषगरी विद्यार्थीहरुमा सञ्चार गर्नको लागि चाहिने आधारभुत वा महत्वपूर्ण तत्वहरुको अभाव छ । यो एउटा विरोधाभासपूर्ण सत्य हो कि आजको २१ औं शताब्दिको युगमा पनि विश्वमा धेरै जसो विद्यार्थीहरु पूर्ण रुपमा शिक्षित छैनन् ।
साधारणतया हामीले हेर्दा र बुझ्दा धेरै जसो विद्यार्थीहरु सञ्चार प्रक्रिया गर्ने कलामा सक्षम छन् । तर शुद्ध र प्रभावकारी भाषाको प्रयोग नै एकदम महत्वपूर्ण तथा व्यवहारीक उपयोगिता हो । जुन एउटा साधारण विद्यार्थीमा पाउन मुस्किल छ । यो एउटा कुरा खुल्ला रुपमा भनौं वा व्यक्तिगत रुपमा आंकलन गरिएको कुरा हो । एउटा प्रभावकारी भाषाको प्रयोगविना विचार, भावना र मनका कुरा व्यक्त गर्न असम्भव छ । विद्यार्थीमा कुनै पनि कुरा लिन सक्ने र सूचना दिन सक्ने एउटा विशेष तह हुनै पर्छ । म्ष्बलभ च्बखष्तअज लेख्छन् “साधारण लेखपढ” र “सावधानी पूर्वक गरिएको लेखपढ” लाई रेक्टर स्केलको नाम जसरी नै मूल्याङ्कन गरिन्छ । सञ्चार जगतमा मौखिक शब्दलाई त्यति जोड दिइदैन त्यसैले विद्यार्थीले अक्षर वा शब्द नै सूचक हो भन्ने बुझेर अहिलेको शैक्षणिक युगमा भाषालाई पनि बढि प्राथमिकता दिनुपर्ने हुन्छ ।
भाषा भनेको कुनै पनि शिक्षाको आधारभूत स्तम्भ हो । यहाँ जो कोहि पनि साहित्य, विज्ञान वा अरु कुनै विषय अध्ययन गर्न चाहन्छ र त्यसको लागि भाषाको कला अपरिहार्य छ । यदि कुनै व्यक्ति जो ल्यावमा काम गर्छ उसँग भाषाको ज्ञान वा अनुशासन छैन भने उसको लागि ल्याव रिपोर्ट अथवा अन्य कुनै रिपोर्ट बुझाउन वा प्रस्तुत गर्न एकदमै गाह्रो पर्छ । जो साहित्यिक सीपलाई उपयोग गर्न सक्छ उसले मात्र आफूलाई प्राप्त भएको सूचनाको सहि सदुपयोग गर्न सक्छ । उनीहरुले त्यसको लागि पुस्तकालय वा इन्टरनेटको पनि प्रयोग गर्न सक्छन् । त्यसकारण उपलब्ध भएका सबै सूचनाहरुको फाइदा लिनको लागि साहितियक तथा भाषिक ज्ञानको जग बलियो हुनुपर्दछ ।
सञ्चारको सबैभन्दा मौलिक रुप बोली हो । पछि भाषा विधिको विकास भएपछि मात्र सञ्चारको क्षेत्र फैलँदै गएको हो जसले गर्दा विश्वको सबै क्षेत्रमा अपेक्षाकृत रुपमा संवाद गर्न सहजता भएको हो । धेरै मानिसहरु धेरैवटा देशमा बसोबास गर्दछन् र त्यहाँ धेरै वटा स्थानीय भाषाको प्रयोग हुन्छन् । सञ्चार अराजक पनि हुनसक्छ जस्तैः चाइना, अमेरिका आदि ।
भाषा एक विश्वव्यापी सम्बन्ध कायम गर्ने माध्यम हो । त्यसकारण, आजको प्रतिस्पर्धाको विश्वमा त्यसको पर्याप्त ज्ञान हुनु जरुरी छ । आजका विद्यार्थीहरुलाई भोलिको भविष्यको लागि तयार हुनको लागि शिक्षा पद्धतिमा ल्याएको भाषाको विकासले पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ । एकपटक विद्यार्थीको मस्तिष्कमा प्रेरणाको टुसा उमार्न सकियो भने उ शैक्षणिक रुपमा फुल्नेछ, फलिफाप हुनेछ ।
No comments:
Post a Comment